Ngụ ngôn về cái hang

Plato’s Allegory of the Cave – Chuyện ngụ ngôn về Cái Hang của nhà hiền triết Hy Lạp Plato

Triết gia Hy lạp Cổ Plato kể rằng trong một cái hang lớn có những tù nhân bị nhốt từ lúc mới sinh, toàn thân họ bị trói bất động vào những chiếc ghế đặt ngang hàng, đầu họ cũng bị cột chặt chỉ có thể nhìn hướng thẳng về phía trước.

... đầu họ cũng bị cột chặt chỉ có thể nhìn hướng thẳng về phía trước.

Đối diện các tù nhân là một bức tường phẳng, phía sau là một ngọn lửa lớn luôn cháy sáng. Giữa ngọn lửa và hàng tù nhân là một lối đi, trên đó có nhiều cây cỏ, muông thú, và đồ vật được điều khiển di chuyển qua lại bởi những tay cai ngục.

Những kẻ cai ngục tạo nên những vở kịch rối bóng trên tường bằng cách di chuyển những con rối, tạo tiếng động, và lồng ghép tiếng nói của họ vào cử động của sự vật. Bởi vì tù nhân không nhìn được những gì diễn ra sau lưng, nên toàn bộ những gì mà họ nhận biết được là từ những ảnh bóng trên bức tường và âm thanh vang vọng trong hang. Tù nhân nhận dạng, đặt tên cho những cái bóng, giải thích chúng, và tưởng tượng về chúng. Họ hoàn toàn ở trong một thế giới bóng tường. Những tù nhân ngồi gần kề trao đổi với nhau, đánh giá, dèm pha, và chê bai lẫn nhau về trình độ hiểu biết của họ về thế giới ảo ảnh đó.

Một ngày kia ... một tù nhân ... tìm đến được cửa hang ...

Một ngày kia, một tù nhân thoát ra được khỏi cái ghế cùm, anh lần theo ánh sáng và tìm ra đến được cửa hang, nơi đó lần đầu tiên anh nhìn thấy thế giới thực được hiển thị rõ ràng dưới ánh sáng mặt trời. Anh nhận ra rằng từ trước đến nay, toàn bộ những gì mà anh biết được chỉ là một thế giới bóng ảo vô thực ở trên tường. Người tù tự do, sau khi đã nhìn thấy ánh sáng mặt trời và nhận thức được thế giới thực, quay trở lại hang và bắt đầu kể cho những tù nhân trong hang về thế giới bên ngoài. Anh đã thất vọng vì không những họ không tin vào những gì anh nói mà còn cười nhạo anh vì thấy anh bị quáng mắt và ngã do không còn quen với ánh sáng tối tăm trong hang vì anh đã quen thuộc với ánh sáng mặt trời.

Ánh sáng và Bóng tối

Những giải thích khác nhau 

Ngụ ngôn Cái Hang của Plato đã được sử dụng, thêm bớt, cắt nghĩa, và giải thích trong nhiều lĩnh vực và phạm vi khác nhau. Xét thuần túy về mặt triết học, ngụ ngôn Cái Hang động đến hai chủ đề lớn là Tri thức Luận (epistemology) và Bản thể Luận (ontology). Plato cho rằng mỗi người trong chúng ta đều là tù nhân ở trong những cái hang được xây dựng bằng những gì chúng ta cảm nhận được qua các giác quan của chính mình.

Nhận thức của chúng ta chẳng khác gì những cái bóng trên tường. Để vượt qua ngục tù của nhận thức thế giới hữu hình và vươn tới chân lý đích thực con người cần xây dựng tri thức dựa trên tư duy về những khái niệm và giá trị trừu tượng và vô hình.

Sưu tầm.